کد مطلب:49439 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

شرايط انفاق را بر شمريد.

نخست آن كه شخص انفاق كننده نبايد با انفاق خود بر شخص مورد انفاق منت بگذارد و سبب اذيت و آزار شخص فقير شود؛ زيرا منت گذاردن و ايذاي وي، ارزش انفاق را از بين مي برد و با اين وصف، نه تنها فايده اي از اين انفاق به انفاق كننده نمي رسد كه شايد به علت رنجش مؤمن و خفيف كردن او، گناهكار هم باشد.
خداوند در قرآن مي فرمايد:
(الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ لا يُتْبِعُونَ ما أَنْفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذيً لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ * قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ يَتْبَعُها أَذيً وَ اللَّهُ غَنِيٌّ حَلِيمٌ * يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذي كَالَّذِي يُنْفِقُ مالَهُ رِئاءَ النَّاسِ وَ لا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوانٍ عَلَيْهِ تُرابٌ فَأَصابَهُ وابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْداً لا يَقْدِرُونَ عَلي شَيْءٍ مِمَّا كَسَبُوا وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ((1)
((آنان كه مال خود را در راه خدا ببخشند و به دنبال انفاق و بخشش خود، منت و آزاري بر فقير نداشته باشند، پاداششان نزد پروردگارشان محفوظ است و ترس و اندوهي ندارند. گفتار خوش (و عذر خواهي) و گذشت، بهتر از صدقه اي است كه به دنبال آن، اذيت و آزار باشد و خداوند بي نياز و بردبار است. اي آنان كه ايمان داريد! صدقات و انفاق هاي خويش را با منت گذاري و آزار (شخصي كه به او كمك كرده ايد) باطل نكنيد، همانند كسي كه مال خود براي ريا و خود نمايي انفاق مي كند و هيچ به خدا و روز جزا ايمان ندارد. مثل اين شخص مثل سنگي است كه قدري خاك و غبار روي آن باشد، سپس باران تندي بر آن ببارد (همه خاك و غبار آن را بشويد) و سنگ را صاف و بي هيچ حاصلي رها كند. اينان بر هيچ نتيجه اي از آن چه كرده اند، دست نيابند و خداوند جماعت كافر را هدايت نمي كند.))
دومين شرط انفاق اين است كه ريا كارانه و به انگيزه جلب توجه ديگران انجام نشود، قرآن در بعضي از آيات، آن انفاقي را مطلوب دانسته كه براي خدا باشد؛ مثلاً در سوره دهر از كساني كه مالشان را تنها در راه خدا انفاق مي كنند، ستايش كرده، مي فرمايد:
(إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً)(2)
((شما را تنها براي خوشنودي خدا اطعام مي كنيم و چشم داشتي از شما براي پاداش يا قدر داني و تشكر نداريم.))
سومين شرط انفاق، از ديد قرآن، پنهان كردن آن است. مسلمان بايد سعي كند كه مخفيانه صدقه بدهد و كمكي كه به فقرا مي كند، در برابر ديد مردم نباشد؛ زيرا اين پنهانكاري دو حسن دارد:
يكي آن كه شخص از ريا كاري مصون مي ماند؛ زيرا انفاق او در پيش چشم ديگران نيست تا بخواهد خود نمايي كند و دچار ريا كاري شود و در نتيجه ، كار خود را تباه سازد.
دوم آن كه شخصيت نيازمندي كه انفاق وي را مي پذيرد، بيش تر حفظ خواهد شد و آبرويش جلوي ديگران نمي ريزد.
بنا بر اين، صدقه دادن پنهاني، هم فايده فردي براي انفاق كننده دارد كه دچار ريا كاري نمي شود و به اخلاص نزديك تر است و هم فايده اجتماعي دارد كه آبروي فقراي مؤمن در جامعه حفظ مي شود. خداوند در اين باره مي فرمايد:
(إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقاتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَ إِنْ تُخْفُوها وَ تُؤْتُوهَا الْفُقَراءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ يُكَفِّرُ عَنْكُمْ مِنْ
سَيِّئاتِكُمْ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ)(3)
((اگر صدقات و انفاقهاي خود را آشكار بدهيد، خوب است و اشكالي ندارد؛ ولي آن را مخفيانه به فقرا بدهيد، برايتان بهتر است و گناهانتان را جبران مي كند و خداوند به آن چه مي كنيد آگاه است.))
چهارمين شرط انفاق در قرآن، مرغوب بودن مالي است كه انفاق مي شود؛ يعني از چيزهاي بي ارزش و دور ريختني و چيزهايي كه خود انفاق كننده به آن رغبتي ندارد، نبايد انفاق كند.
خداوند در اين باره مي فرمايد:
(لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّي تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ((4)
((هرگز به نيكي دست نيابيد مگر آن چه را كه خود دوست داريد انفاق كنيد.))

پاورقي1: بقره 262-264
پاورقي2: دهر 9
پاورقي3: بقره 271
پاورقي4: آل عمران 92

---

اخلاق در قرآن, ج3
آيت الله مصباح يزدي